Bij het werven en selecteren van nieuwe medewerkers moet iedereen dezelfde kansen krijgen. Er zijn 12 persoonskenmerken, waaronder gender, beschermd door de wet. Ook in vacatureteksten mag geen voorkeur worden vermeld voor man, vrouw of non-binair. Behalve als je specifiek zoekt naar een vrouwelijke actrice voor de rol van Koningin Beatrix in een nieuwe speelfilm. Bij beroepen met een sterke neiging naar een bepaald geslacht kan je achter de functienaam '(m/v/x)' te zetten. Bijvoorbeeld bij een vacaturetekst voor chauffeur, chirurg, loodgieter, apothekersassistent of schoonheidsspecialist.

Woordgebruik

Van oudsher zitten er in onze taal mannelijke en vrouwelijk voornaamwoorden. Genderneutraal communiceren doen we in Nederland vaak door de inzet van de mannelijke variant. We kiezen bijvoorbeeld voor ‘iedereen poetst zijn tanden’ en ‘in een student moet je investeren, want hij levert wat op’. We bedoelen hier zowel mannen, vrouwen als non-binaire personen mee. Omdat vrouwen of non-binaire personen zich hierdoor toch niet aangesproken voelen, is het beter om neutrale woorden te gebruiken. Denk aan meervoudige woorden zoals mensen, personen, lezers of reizigers, dus: ‘mensen poetsen hun tanden’ en ‘beste reizigers, de trein heeft vertraging’. Uit onderzoek van TNN blijkt dat non-binaire personen non-binaire voornaamwoorden prefereren, zoals hen/hun (i.p.v. hij/zij), hen (i.p.v. hem/haar) en hun (i.p.v. zijn/haar). Ook ‘die’ is een neutraal voornaamwoord, als in ‘lang zal die leven’ en ‘er is er één jarig, hoera hoera! Dat kun je wel zien, dat is die!’.

Mars, Venus en daar voorbij

Er zijn allerlei tools ontwikkeld en plugins te downloaden die je helpen met neutraal schrijven. Want bestaan er mannelijke of vrouwelijke woorden in onze taal? Komen we écht van andere planeten? Taalexperts houden zich al decennialang bezig met deze vraag. Stereotyperen is funest voor inclusie en de verschillen worden steeds minder duidelijk.

De onderzoeken die zijn gedaan naar mannelijk en vrouwelijk taalgebruik stammen over het algemeen uit de periode van 1968 – 2002. In die tijd leven we niet meer. We richten ons nu in vacatureteksten op iemands profiel, nooit op iemands geslacht. Dat woorden als ‘behulpzaam’, ‘warm’ of ‘sociaal’ worden gekoppeld aan vrouwelijk taalgebruik is omdat in de verzorging meer vrouwen werken. Dat betekent niet dat een man of non-binair persoon zich niet net zo goed tot dit taalgebruik aangetrokken kan voelen. En andersom geldt hetzelfde. In het profiel van een salesmanager gebruik je woorden als ‘assertief’ en ‘vastberaden’. In de oude onderzoeken is dit overduidelijk mannelijk taalgebruik. Maar uiteindelijk kan iedereen dit talent bezitten. 

En nu?

Dat gezegd hebbende, blijkt dat non-binaire personen over het algemeen neigen naar meer ‘vrouwelijk’ taalgebruik, als er zoiets bestaat. Waar vrouwen onderwerpen vaker schetsen als een suggestie, maken mannen meestal een statement. Een vrouw zegt ‘dat zouden we kunnen doen’, waar een man zegt ‘dat doen we!’. Dit is het resultaat van eeuwen van verwachtingen schetsen, waarbij de vrouw vooral sociaal en bemiddelend moest zijn. En de man stoer en emotieloos.

Ook door gewenst gedrag in plaats van een opsomming van competenties te gebruiken in je tekst, voelen vrouwen en non-binaire personen zich eerder aangesproken. Benoem alleen de competentie en een vrouw of non-binair persoon besluit sneller dat zij dit talent niet bezitten. Daarom is het beter om bijvoorbeeld ‘resultaatgericht’ te omschrijven als ‘gewend om te werken aan doelstellingen’. Mannen laten zich over het algemeen namelijk niet afleiden door ander taalgebruik. Dus je sluit niemand uit door iets ‘vrouwelijker’ te schrijven.

Wat verder helpt is in je vacatureteksten niet teveel functie-eisen te vermelden, alleen de écht noodzakelijke. Uit onderzoek blijkt dat mannen eerder reageren, ook als ze niet voldoen aan alle eisen, dan vrouwen en non-binaire personen.

Pullfactoren

Een goed salaris vinden alle mensen belangrijk. Die kan je met stip bij iedere vacature op één zetten bij het opsommen van de arbeidsvoorwaarden. Toch zien we in doelgroepenanalyses verschillen wanneer we inzoomen op de pullfactoren bij beroepen die met name worden bekleed door vrouwen/non-binaire personen en mannen. De top 5?

Voor vrouwen/non-binaire personen:

• werksfeer
• soort bedrijf
• inhoud van het werk
• flexibele werktijden
• opleidingsbudget

Voor mannen:

• promotiemogelijkheden
• inhoud van het werk
• werksfeer
• bonusregeling
• soort bedrijf

Kortom, (m/v/x) is niet voldoende om achter de functienaam te zetten om je vacaturetekst voor iedereen te maken. Neutraal schrijven betekent dat je de wensen van iedereen meeneemt in je tekst in onder andere woord- en taalgebruik, pullfactoren en arbeidsvoorwaarden.